Armia starożytnego Egiptu – organizacja i uzbrojenie:

Czytam, a w zasadzie to prawie już kończę książkę o starożytnym Egipcie i rzucił mi się w oczy ciekawy fragment, który być może część tu obecnych zainteresuje, a mianowicie: opis ich armii. Jako, że jest to krótkie, a interesujące (przynajmniej dla mnie) uznałem, że podzielę się tymi danymi.

Armia Nowego Państwa:

Opis dotyczy armii okresu Nowego Państwa, czyli lat 1570-1070 przed naszą erą. Jest to okres największej potęgi Egiptu, w trakcie którego jego władza objęła znaczne obszary Bliskiego Wschodu, a sam Egipt rozciągnął dalekie sieci handlu i dyplomacji. Potęga ta była w dużej mierze utrzymywana dzięki świetnie zorganizowanej armii, która otrzymała dużo większą rolę, niż w stuleciach wcześniejszych. Rola ta wzrosła na tyle, że część faraonów była wręcz wywodzącymi się z ludu dowódcami wojskowymi.

Armia składała się z dwóch, głównych komponentów. Były to:

Korpus piechoty:

Podstawą armii był korpus piechoty (w którego skład wchodziła też, nota bene marynarka wojenna). Większość jednostek piechoty była rodzimego autoramentu i tworzyli je powoływani pod broń chłopi z masowego poboru (uzupełniani o ochotników). Wyposażenie żołnierza piechoty było raczej skromne, a tworzyły je: sandały, sakwa i ubranie. Oraz oczywiście broń.

Żołnierze (za wyjątkiem najemników) nie otrzymywali żołdu, a jedynie przydziałowe racje żywnościowe i wyposażenie (z których dostawami też często były problemy). Służba była przymusowa, a rekrutacja polegała na zgarnięciu odpowiedniej ilości dorosłych mężczyzn do armii. W podobny sposób pozyskiwano też nawiasem mówiąc robotników do prac publicznych i wznoszenia monumentów. W wypadku dezercji karano rodzinę zbiega.

Niemalże jedyną bronią defensywną w całej armii była tarcza. Egipcjanie znali ideę pancerza, jednak praktycznie ich nie stosowali, ani w piechocie, ani w załogach rydwanów. Wynikało to z niewielkich zasobów miedzi i cynku znajdujących się w Egipcie, przez co produkcja wystarczających ilości brązowych pancerzy była niemożliwa.

Główną bronią ofensywy piechoty był łuk prosty, czyli patyk (w tym wypadku: bagienna trzcina) ze sznurkiem, wyposażona w strzały o grotach różnego przeznaczenia. W grobach faraonów i dostojników znajdowano też łuki kompozytowe, o większej donośności i sile strzału, jednak oręż ten był bardzo kosztowny i nie spotykany w rękach szeregowych żołnierzy.

Podstawową bronią do walki wręcz były natomiast kije i pały z drewna.

Egipcjanie znali też bardziej śmiercionośne rodzaje oręża, w tynm przypominające powiększone sierpy miecze z brązu nazywane w literaturze kopeszami, włócznie o spiżowych grotach, takie same topory oraz sztylety, jednakże, poza nielicznymi plutonami z osobistego otoczenia faraona i najwyższych dostojników szeregowi żołnierze piechoty ponownie nimi nie dysponowali. Broń taką mieli jednakże oficerowie i podoficerowie oraz załogi rydwanów.

W późnym okresie Nowego Państwa istniały też państwowe wytwórnie, które zaopatrywały w spiżową broń najemników.

Podstawową formacją piechoty była kompania, licząca 200-250 żołnierzy uzupełnionych o kadrę oficerską. Dowodził nią chorąży, mający do swojej dyspozycji również adiutanta i kwatermistrza. Dzieliła się ona na cztery lub pięć plutonów, na czele których stali niżsi oficerowie nazywani plutonowymi. Każdy pluton dzielił się na pięć drużyn, każda po dziesięciu żołnierzy dowodzonych przez podoficera (dziś nazwalibyśmy go kapralem).

Dodatkowo, prócz zwykłej kadry każda jednostka od plutonu w górę posiadała własnego oficera-pisarza, biegłego w sztuce hieroglifów, który zajmował się sprawami administracyjnymi.

W razie potrzeby kompanie łączono w bataliony, a te w półki i dywizje, kombinując je też z korpusem rydwanów. Na czele tych formacji stawiano generałów, zwykle będących dostojnikami dworu królewskiego.

I korpus rydwanów:

Drugą formacją był korpus rydwanów. Ten tworzony był przez elitę społeczną, w jego skład wchodzili dworscy dostojnicy i ich potomstwo, synowie kapłanów i część samych kapłanów oraz ogólnie rzecz biorąc elita społeczna.

Rydwany w Egipcie pojawiły się stosunkowo późno, sprowadzone przez azjatyckich najeźdźców zwanych Hyksosami w latach 1650-1550 przed naszą erą. Egipski wariant był stosunkowo lekki, ciągnięty przez dwa konie. Jego załoga składała się z dwóch osób. Pierwszą był wyposażony w tarczę woźnica, który miał za zadanie nie tylko powozić pojazdem, ale też osłaniać swego towarzysza. Drugim był dowódca, wyposażony w łuk kompozytowy. Dodatkowo załoga miała do swej dyspozycji inny oręż, wykonany z brązu, służący do walki wręcz.

Rydwany takie raczej nie służyły do przełamywania szyku piechoty, stanowiły natomiast platformy strzelnicze, służące do krążenia wokół przeciwnika i obsypywania go strzałami.

Rydwany operowały w formacjach, które można nazwać „szwadronami”, liczącymi po 50 załóg. Generalnie wszyscy członkowie korpusu mieli rangi oficerskie.

Cudzoziemscy jeńcy i najemnicy:

Zarówno w piechocie jak i w korpusie rydwanów służyli też cudzoziemcy. Byli to najemnicy wywodzący się początkowo głównie z Nubii, potem też z Libii oraz Szerdeni. Ci ostatni byli mieszkańcami północnych wybrzeży Morza Śródziemnego, utożsamiani czasem z Sardami (mieszkańcami Sardynii), Filistynami lub Etruskami. Walczyli ubrani w charakterystyczne, rogate hełmy, spiżowe pancerze i takież tarcze, za pomocą włóczni i 30 centymetrowych sztyletów.

Egipcjanie nie wahali się też wcielać do swojej armii także jeńców wojennych, czyli głównie mieszkańców Kananu oraz (ponownie) Syryjczyków i Nubijczyków. Kananejczyków i Nubijczyków z okupowanych terenów wcielano też do armii przymusowo, podobnie jak Egipcjan, żądając odpowiednich kontyngentów ludzkich jako elementu daniny.

Niezależnie od proweniencji wojska cudzoziemskie uchodziły za lepsze i bardziej bitne, niż egipscy poborowi.

Główna siła:

Główna siła Egiptu nie polegała ani na dobrym wojsku, ani uzbrojeniu. Wręcz przeciwnie: wojska te, nawet jak na swoją epokę były dość zacofane, co widać zresztą po uzbrojeniu, w którym dominowały kije. Powaznym problemem były niedobory materiałów na uzbrojenie: miedzi i cyny, a później żelaza na broń, czy też drewna, sprowadzanego aż z Synaju na statki oraz rydwany.

Zaletami Egiptu była natomiast baza demograficzna, sprawna administracja i wysoka produkcja rolna, która pozwalała na wystawianie nawet i 20 tysięcznych armii bez większego problemu. Dodatkowo dysponował też bogatymi kopalniami złota, co umożliwiało mu łatwe pozyskiwanie najemników.